Yatar Hesaplama

Yatar hesaplama, hakkında hapis cezasına hükmedilen ve kararın kesinleşmesiyle birlikte hükümlünün cezaevinde ne kadar kalacağı sorusuna yanıt veren bir araçtır. Hakkında hapis cezasına hükmedilen kişi, verilen hapis cezasının tamamını ceza infaz kurumunda tamamlamaz. Suç türü, suçun ne zaman işlendiği, koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik süreleri göz önünde bulundurularak yatar hesaplama yapılır ve hükümlünün ceza infaz kurumunda ne kadar bulunacağı tespit edilir.

5275 Sayılı Kanun ile ceza hükümlerinin infaz şekli düzenlenmiştir. Ceza mahkemesinin sanık hakkında hükmettiği ceza, işbu yasa gereğince kesinleşmeden infaz edilemez. Yatar hesaplama hususunda muğlak bir konu kalmaması açısından infaz kurumlarının neler olduğuna ve özelliklerine kısaca değinmek isabetli olacaktır.

• Kapalı Ceza İnfaz Kurumu

Kapalı cezaevi; mahkumların firarına mâni olacak düzeyde elektronik ve teknik imkanları haiz olan, içeride ve dışarıda güvenlik görevlisi bulunan ceza infaz kurumudur.

• Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu

Yüksek güvenlikli kapalı cezaevleri 5275 Sayılı Kanun m.9’da düzenleme alanı bulmuştur. İçeride ve dışarıda güvenlik görevlilerinin bulunduğu yüksek güvenlikli kapalı cezaevlerinde mahkumların firarını önlemek için gerekli elektronik, teknik, fiziki ve mekanik donanımlar mevcuttur. Hükümlülerin bir ya da üç kişilik odalarda tutulduğu yüksek güvenlikli kapalı cezaevlerinde odaların ve koridorların kapıları sürekli kapalı tutulur.

İşlediği suç nedeniyle ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilenler ve örgüt kurmak, yönetmek ve örgüt faaliyet kapsamında; kasten öldürme suçları, insanlığa karşı suçlar, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar nedeniyle mahkûmiyet alanların cezası, yüksek güvenlikli kapalı cezaevlerinde infaz edilir.

Belirli eylem ve davranışları nedeniyle tehlikeli durumda bulunan, özel gözetim ve denetim altında olmaları gerekli görülen ve bulundukları yerde düzen ve disipline muhalefet eden yahut iyileştirme tedbirlerine karşı ısrarla aykırı davranan kişilerin, cezasını infaz için yüksek güvenlikli kapalı cezaevlerine sevkine karar verilir.

• Açık Ceza İnfaz Kurumu

Açık cezaevleri, 5275 Sayılı Kanun m.14 ile hüküm altına alınmıştır. Açık cezaevlerinde bulunan hükümlülerin meslek edinmesi, çalıştırılması ve iyileştirilmesi esastır. Açık ceza infaz kurumlarının kapalı cezaevlerinden farkı güvenlik donanımlarıdır; zira mahkûm firarına karşı engeller ve dış güvenlik görevlisi bulunmaz, kurum görevlilerinin gözetimi ve denetimi ile güvenlik sağlanır.

Müddetname Nedir?
Yatar hesaplama, hukuk terminolojisinde müddetname olarak vücut bulur. Ceza mahkemelerinin kararıyla hapis cezasına mahkûm edilen hükümlüler, 5275 Sayılı Kanun’un 20.maddesine göre ceza infaz kurumlarına kabul edilir. İşbu kanun gereğince, hükümlüler adına ceza infaz kurumuna kabul işlemleri yapılırken evleviyetle hapis cezasını ihtiva eden kesinleşmiş mahkûmiyet kararının Cumhuriyet Başsavcılığına iletilir.

Cumhuriyet başsavcılığı, infaz defterine kaydı yapılan ilamdaki ceza miktarını göz önünde bulundurarak ilgili hakkında yakalama emri veya çağrı kâğıdı çıkarır ve hükümlüye bildirilir. Hükümlüye tebliğ edilen belge ile ceza infaz kurumuna alındığı, salıverileceği tarih, ceza süresi ve cezanın hangi hükme dair bulunduğu ifade edilir. Bu belge, müddetname olarak adlandırılır.

Yatar Hesaplama Nedir?

Ceza mahkemeleri tarafından hakkında verilen hükmün kesinleşmesiyle birlikte hükümlünün merak ettiği hususlardan birisi de cezaevinde ne kadar yatacağıdır. Hükümlünün cezaevinde ne kadar bulunacağını öğrenebilmesi içinse yatar hesaplamaya başvurulur. Yatar hesaplama sürecinde doğru sonuca ulaşılabilmesi adına gözetilmesi gereken tüm kriterler hesaplamaya dahil edilmelidir.

Yatar hesaplamada failin ne zaman suç işlediği, yaşı, cinsiyeti, suçun mükerrer olup olmadığı, suçun işlendiği zamanda yürürlükte olan infaz yasası, hapis cezasının infaz edileceği tarihteki ve ara süredeki infaz yasası gibi birçok faktör, failin ceza infaz kurumunda bulunacağı süreye etki eder. Teknik bir konu olan yatar hesaplamada doğru sonuca ulaşabilmek için avukat yardımı almak en doğru yaklaşımdır.

Yatar Hesaplama Nasıl Yapılır?

Yatar hesaplama yapılırken tarih esaslı ayrım yapılır. Suçun 30.3.2020 öncesinde işlenmesi halinde farklı, işbu tarihten sonra işlenmesi halinde farklı durumlar söz konusudur. Buna göre, 30.03.2020 öncesinde işlenen suçlarda yatar hesaplama şu şekilde yapılır:

• Hükümlülerin koşullu salıverilmesine 1 yıl kala denetimli serbestlik hükümleri uygulanabilmekte idi. Ancak 30.3.2020’ye kadar işlenen suçlar bakımından 1 yıllık süre, 3 yıla çıkarıldı.
• Yetişkin hükümlülerde, 30.3.2020’ye kadar işlenmiş – ayrık suçlar istisna olmak üzere – suçlarda koşullu salıverilme için uygulanacak oran ½ olup denetimli serbestlik süresi de 3 yıl olarak düzenlenmiştir.
• Koşullu salıverilme oranı ve denetimli serbestlik süresi, 7242 sayılı Kanun’da düzenleme altına alınan suçlar nedeniyle hapis cezasına mahkûm edilenler hakkında uygulanamaz. Bu nedenle, söz konusu suçlar nedeniyle mahkûm olanların suç işledikleri tarihe bakılmaksızın 1 yıllık denetimli serbestlik süresine tabi tutulurlar.
• Kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar ve terör suçların istisna olmak üzere, 30.3.2020’ye kadar işlenmiş suçlar nedeniyle hüküm giyen 0-6 yaş arası çocuk sahibi olan kadın hükümlüler ve 70 yaşını doldurmuş hükümlüler hakkında uygulanacak denetimli serbestlik süresi 4 yıldır.
• Engellilik, kocama veya ağır bir hastalık dolayısıyla hayatını cezaevinde yalnız idame ettirme imkanını haiz olmayan 65 yaşını doldurmuş hükümlülerin cezası – Adalet Bakanlığı eliyle tayin edilecek devlet hastanesinden alınmış sağlık kurulu raporu ile belgelendirmek şartıyla – denetimli serbestlik kapsamında infaz edilir.
• 30.3.2020’ye kadar işlenmiş suçlarda – istisna suçlar hariç olmak kaydıyla – süreli hapis cezasına mahkûm edilen çocuk hükümlüler, ceza miktarının yarısını ceza infaz kurumunda geçirdikten sonra koşullu salıverilme hükümlerinden faydalanabilir. Suç, 5275 Sayılı Kanun’da düzenlenen istisna suçlar dışında ise uygulanacak denetimli serbestlik süresi 3 yıldır.
• Çocuk hükümlülerde, 5275 Sayılı Kanun’un geçici m.6/4 gereğince koşullu salıverilme süresi hesaplanırken; 15 yaşını tamamlayana değin ceza infaz kurumunda geçirilen her bir gün, üç gün; 18 yaşını tamamlayana değin ceza infaz kurumunda geçirilen her bir gün, iki gün olarak değerlendirilir.

Yatar Hesaplamada Denetimli Serbestlik

Yatar hesaplama sürecinde hata yapmamak adına öncelikle suçun 30.3.2020 tarihinden önce mi, yoksa sonra mı işlendiğini tespit etmektir. Yatar hesaplamada oldukça belirleyici olan denetimli serbestlik kurumundan yararlanabilmek için;

• Hükümlü, hükümlü avukatı ya da yasal temsilcisinin, denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanmak istediğini ifade eden yazılı dilekçe sunması,
• Serbestlik kurumundan yararlanmak isteyen hükümlünün iyi halli olması,
• Denetimli serbestliğe konu edilen suç 30.3.2020 öncesinde işlenmişse şartlı tahliyesine 3 yıl kalmış olması,
• Denetimli serbestliğe konu edilen suç 30.3.2020 sonrasında işlenmişse şartlı tahliyesine 1 yıl kalmış olması,
• Hâkim kararı,

Şartları karşılanmalıdır. Gerekli şartların karşılanmasıyla birlikte hakkında denetimli serbestlik kararı verilen hükümlüye verilebilecek yükümlülükler ise şu şekilde ifade edilebilir:

• Kamuya yarar sağlayan bir işte ücretsiz çalıştırılma,
• Belirli bölgelere, yerlere gitmeme,
• Belirli programlara katılma,
• Bir konutta, konut dışında bir bölge ya da mekânda gözetim altında tutulma.

Yatar Hesaplama Sonuç

Hukuki karşılığı müddetname olan yatar hesaplama ile hakkında kesinleşmiş hapis cezası bulunan kişinin, cezasının ne kadarını ceza infaz kurumunda geçireceği tespit edilir. Yatar hesaplamada hükümlünün kişisel durumu gözetilir. Bu kapsamda hükümlünün; yetişkin, çocuk, 0-6 yaş arası çocuk sahibi kadın ve 70 yaşını tamamlamış, çeşitli nedenlerle hayatını bir başkasının yardımı olmadan idame imkânı bulunmayan 65 yaşını doldurmuş olmasına göre yatar hesaplama ayrı ayrı yapılır.

Kaynak: https://leventsamgar.com/yatar-hesaplama/